Τετάρτη 28 Ιανουαρίου 2015

Pinna nobilis-Πίννα

Φώτο:Κώστας Λαδάς
Κείμενο: Πηγή κειμένου  ΥΠΕΚΑ ,ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΖΩΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (σελ 433-434-435)

Pinna nobilis Linnaeus, 1758 (Μαλάκια, Δίθυρα, Pinnidae)
Πίνα, Noble Pen Shell
■ κατηγορία κινδύνου στην Ελλάδα: Τρωτό VU [Β1ab(ii,iii)]


 Εξάπλωση, πληθυσμιακά στοιχεία και τάσεις:
Η πίνα παρατηρείται σε όλες τις θα-
λάσσιες περιοχές της Ελλάδας (βόρειο, κεντρικό και νότιο Αιγαίο, Ιόνιο, Κρητικό, Λυβικό). Σημαντικοί πληθυσμοί έχουν καταγραφεί στον Κορινθιακό, Ευβοϊκό και Θερμαϊκό, στη Χίο, στη Λέσβο, στη ΒΔ Κρήτη, στην Κάρπαθο και στην Κεφαλλονιά. Μεγάλες πυκνότητες καταγράφονται κυρίως σε κλειστούς κόλπους, όπως στον κόλπο της Σούδας (Κρήτη) και στη λίμνη Βουλιαγμένη (Ηραίο, Κορινθιακός Κόλπος) (Katsanevakis 2006, 2007a, Katsanevakis et al. 2008).

γαρίδα  Pontonia pinnophylax
































Η έκταση της περιοχής παρουσίας (λιβάδια φανερόγαμων φυτών και αμμώδεις προ-

στατευμένες περιοχές σε βάθη <50 br="br">έκταση των λιβαδιών ποσειδωνίας στην Ελλάδα, που αποτελεί το βασικό ενδιαίτη-
μα της πίνας, εκτιμάται σε <5 .000=".000" br="br">σία της πίνας στην περιοχή παρουσίας της είναι έντονα κερματισμένη (κριτήριο
Β1a) και περιορίζεται πρωτίστως στα λιβάδια φανερόγαμων φυτών και δευτερευό-
ντως σε αμμώδεις βυθούς χωρίς φυτοκάλυψη. Παρά το ότι μεμονωμένα άτομα πί-
νας μπορεί να βρεθούν σε μεγάλο μέρος των ελληνικών θαλασσών, οι σημαντικοί
υποπληθυσμοί είναι εξαιρετικά κερματισμένοι και περιορίζονται κυρίως σε κλει-
στούς κόλπους, εκβολικά συστήματα ή μεγάλα λιβάδια φανερόγαμων φυτών. Τα βα-
σικά ενδιαιτήματα της πίνας, που είναι τα λιβάδια των φανερόγαμων φυτών, διαρ-
κώς υποβαθμίζονται και η έκτασή τους περιορίζεται για διάφορους λόγους (ρύπανση, παράκτια έργα, χρήση συρόμενων αλιευτικών εργαλείων, ιχθυοκαλλιέργειες, ε-
πέκταση επιθετικών αλλόχθονων ειδών, όπως η Caulerpa racemosa), ενώ νέες α-
πειλές, όπως η επέκταση στην Ελλάδα του τοξικού φύκους Caulerpa taxifolia, εν-
δεχομένως να εντείνουν το πρόβλημα (κριτήρια Β1b(ii,iii)).



























Να σημειωθεί επίσης ότι για το μοναδικό υποπληθυσμό πίνας στην Ελλάδα (στη λίμνη Βουλιαγμένη Ηραίου) για τον οποίο υπάρχει χρονοσειρά εκτίμησης της αφθονίας (2004-2007) υπάρχει μια εκτιμώμενη μείωση του πληθυσμού της τάξης του 50% μέσα σε 3 χρόνια, που οφείλεται κυρίως στην παράνομη αλιεία (Katsanevakis2007b, 2008). Επίσης, από πληροφορίες από αλιείς (που δεν έχουν ωστόσο επιστημονική βάση), σε πολλές περιοχές της Ελλάδας που άλλοτε υπήρχαν πυκνοί πληθυσμοί πίνας έχει υπάρξει σημαντική μείωση ή και εξαφάνιση τις τελευταίες δεκαετίες. Η απουσία ωστόσο σχετικής έρευνας δεν επιτρέπει την εξαγωγή τεκμηριωμένων συμπερασμάτων για την πορεία του συνόλου του πληθυσμού της πίνας στις ελληνικές θάλασσες. Είναι πολύ πιθανό, αν γίνουν σχετικές μελέτες, να διαπιστωθεί ότι πληρούνται και άλλα από τα κριτήρια του IUCN (σχετικά με πληθυσμιακή μείωση) για την κατάταξη της πίνας σε μια από τις κατηγορίες Κρισίμως Κινδυνεύοντα,Κινδυνεύοντα ή Τρωτά.
οικολογία: 
Η πίνα ζει σε βάθη κυρίως μεταξύ 0,5 και 50 μ., συνήθως σε λιβάδια φανερόγαμων φυτών (κυρίως Posidonia oceanica και Cymodocea nodosa), αλλά και σε αμμώδεις βυθούς χωρίς βλάστηση. Οι πίνες ζουν μερικώς θαμμένες στο μαλακό υπόστρωμα (περίπου κατά το 35% του μήκους τους) και παραμένουν σταθερέςστην ίδια θέση για όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Μπορεί να φτάσουν σε μέγεθοςτα 120 εκ. Ωριμάζουν σε μικρή σχετικά ηλικία (1-2 έτη). Η αναπαραγωγή τους γίνεται με εξωτερική γονιμοποίηση και η επιτυχία της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό απότην ύπαρξη άλλων ατόμων σε κοντινή απόσταση. Με τον κερματισμό και την αραίωση των πληθυσμών, η επιτυχία της γονιμοποίησης ανάγεται σε σοβαρό ζήτημα για
την επιβίωση του είδους. Η πλαγκτονική περίοδος είναι σχετικά μικρή (5-10 ημέρες)(Butler et al. 1993). Η φυσική θνησιμότητα εξαρτάται έντονα από το μέγεθος τωνατόμων και μειώνεται σημαντικά καθώς οι πίνες αυξάνουν σε μέγεθος (Katsanevakis2007b). Οι ρυθμοί αύξησης έχουν εποχικότητα και παρατηρείται μια μεγάλη περίοδος πολύ αργής αύξησης, από το τέλος του φθινοπώρου έως τις αρχές της άνοιξης, που ακολουθείται από μεγάλους ρυθμούς αύξησης κατά το τέλος της άνοιξης-αρχές καλοκαιριού (Katsanevakis 2007b).


Απειλές: 
Η πίνα, παρά το καθεστώς προστασίας της (Οδηγία Οικοτόπων 92/43/EOK, σύμβαση Βαρκελώνης), αλιεύεται έντονα για το κρέας της ή για τη χρήση του οστράκου της ως διακοσμητικού. Επίσης, υπάρχει θνησιμότητα (της οποίας το μέγεθος δεν έχει εκτιμηθεί) από αλιευτικά εργαλεία (τράτες και δίχτυα βυθού) και κατά την αγκυροβόληση σκαφών. Η ερασιτεχνική αλιεία της πίνας στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα έντονη και στην περίπτωση της λίμνης Βουλιαγμένης έχει βρεθεί ότι αποτελεί καθοριστική παράμετρο για τη βαθυμετρική κατανομή της πίνας, περιορίζοντας την εξάπλωσή της σε βαθύτερα νερά και περιορίζοντας το μέγεθος του πληθυσμού της (Katsanevakis 2007b)μέτρα διατήρησης που υπάρχουν:Περιλαμβάνεται στο Προεδρικό Διάταγμα 67/1981, στο παράρτημα IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και στη σύμβαση Βαρκελώνης,στο παράρτημα ΙΙ του Πρωτοκόλλου για τις Ειδικές Προστατευόμενες Περιοχές καιτη Βιολογική Ποικιλότητα στη Μεσόγειο. Βρίσκεται σε προστατευμένες περιοχέςτου δικτύου Natura 2000.


μέτρα διατήρησης που απαιτούνται: 
Είναι αναγκαία η λήψη μέτρων για την εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας, προκειμένου να περιοριστεί η ερασιτεχνική και επαγγελματική αλιεία της πίννας. Σε μεγάλο βαθμό υπάρχει άγνοια του καθεστώτος προστασίας της πίννας από τους ερασιτέχνες και επαγγελματίεςαλιείς και απαιτείται σχετική εκστρατεία ενημέρωσης. Η δημιουργία μόνιμων αγκυροβόλιων σε περιοχές με μεγάλη πυκνότητα του είδους (ιδίως σε λιβάδια φανερόγαμων φυτών) και η εντατική αγκυροβόληση σκαφών αναψυχής θα συμβάλει στη μείωση της θνησιμότητας του είδους. Η δημιουργία θαλάσσιων περιοχών απόλυτης προστασίας που θα περιλαμβάνουν κατάλληλους βιότοπους για την πίννα θα συμβάλει επίσης στην προστασία της.
















Φωτο Κώστας Λαδάς
Γαρίδα ενδοβιότης (Pontonia pinnophylax)Ζει μέσα στην πιννα(pinna nobilis) και την ειδοποιεί για κάθε κίνδυνο .


Γαρίδα ενδοβιότης (Pontonia pinnophylax)


Γαρίδα που ζει μέσα στην πίννα και την ειδοποιεί τσιμπώντας την όταν υπάρχει κίνδυνος ,ώστε αυτή να κλείσει ερμητικά το κέλυφος της
Γαρίδα ενδοβιότης (Pontonia pinnophylax)

Γαρίδα ενδοβιότης (Pontonia pinnophylax) Φωτο Κώστας Λαδάς
Γαρίδα ενδοβιότης (Pontonia pinnophylax)



Γαρίδα  (Pontonia pinnophylax) ζει μεσα στην πιννα.








Βιβλιογραφία
Butler, A.J., Vincente, N. & Gaulejac, B. de 1993. Ecology of the pteroid bivalves Pinna bicolor
Gmelin and Pinna nobilis L. Marine Life 3:37-45
Katsanevakis, S. 2006. Population ecology of the endangered fan mussel Pinna nobilis in
a marine lake. Endangered Species Research 1: 51-59.
Katsanevakis, S. 2007a. Density surface modeling with line transect sampling as a tool
for abundance estimation of marine benthic species: the Pinna nobilis example in a marine
lake. Marine Biology 152(1): 77-85.
Katsanevakis, S. 2007b. Growth and mortality rates of the fan mussel Pinna nobilis in Lake
Vouliagmeni (Korinthiakos Gulf, Greece): a generalized additive modeling approach. Marine
Biology 152(6): 1319-1331.
Katsanevakis, S. (in press). Estimating abundnace of endangered marine benthic species
using distance sampling through SCUBA diving: the Pinna nobilis (Mollusca: Bivalvia)
example. Στο: A. Columbus & Kuznetsov, L. (Eds) Endangered Species: New Research, Nova
Science Publishers, ISBN 978-1-60692-241-5.
Katsanevakis, S. & Thessalou-Legaki, Μ. (in preparation). Spatial distribution and abundance
of the endangered fan mussel Pinna nobilis in Souda Bay (Crete Island, Hellas)
Katsanevakis, S., Lefkaditou, E., Galinou-Mitsoudi, S., Koutsoubas, D. & Zenetos, A. 2008.
Molluscan species of minor commercial interest in Hellenic seas: Distribution, exploitation
and conservation status. Mediterranean Marine Science 9(1): 77-118.

Δεν υπάρχουν σχόλια: